Τα μικρόβια σαν βιολογικά όπλα
Η χρήση ζωντανών παθογόνων μικροοργανισμών (μικρόβια, ιοί, τοξίνες) σαν όπλα δεν είναι χαρακτηριστικό της εποχής μας. Ήδη από τον 6ο αιώνα υπάρχει καταγεγραμμένη ιστορική αναφορά χρήσης βιολογικών όπλων.
Συγκεκριμένα αναφέρεται η δηλητηρίαση του νερού από τον Σόλωνα, με ένα καθαρτικό φυτό που προκαλεί διάρροια, κατά μία πολιορκία στη Φωκίδα.
Επίσης το 1346 κατά την διάρκεια της πολιορκίας της πόλης Κάφφα στην Ουκρανία ο στρατός των Τατάρων έριξε με καταπέλτες μέσα στην πόλη, σώματα ασθενών που είχαν πεθάνει από πανώλη. Μετά την άλωση της πόλης, οι επιζώντες που διέφυγαν εισήγαγαν την πανώλη στην Ευρώπη, προκαλώντας την πανδημία του 1348-50.
Πολύ αργότερα, το 1937 αεροπλάνα έριξαν στην Κίνα δοχεία με ψύλλους, μολυσμένους με Yersinia pestis κατά τη διάρκεια του Σινο-ιαπωνικού πολέμου 1937-1945 (και ενώ πάνω από 100 χώρες από το 1925 είχαν συμφωνήσει στην απαγόρευση των βιολογικών όπλων).
Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού πολέμου, τόσο οι ΗΠΑ όσο και η ΕΣΣΔ παρήγαγαν σε πολύ μεγάλες ποσότητες το βακτήριο Francisella tularensis, ως υποψήφιο βιολογικό όπλο.
Mάλιστα την δεκαετία του 1950 ο αμερικανικός στρατός, προκειμένου να κατανοήσει τον πιθανό τρόπο διασποράς ενός βιολογικού όπλου, ψέκασε πάνω από μικρές κοινότητες του Σαν Φραγκίσκο και της Φλόριντα το μικρόβιο Serratia marcescens. Συνέπεια του πειράματος αυτού ήταν 11 άνθρωποι να μολυνθούν και ένας να πεθάνει.
Το 1978 ένας Βούλγαρος αντικαθεστωτικός δέχτηκε επίθεση στο μετρό του Λονδίνου με μία ομπρέλα που τον εμβολίασε, μέσω μίας μικρής συσκευής, με την τοξίνη ρισίνη. Το θύμα απεβίωσε λίγες μέρες αργότερα.
Τέλος, το 1979 μία έκρηξη σε ένα εργοστάσιο στην ΕΣΣΔ απελευθέρωσε στον αέρα Bacillus anthracis σκοτώνοντας τουλάχιστον 100 άτομα σε διάστημα 15 ημερών (και αυτό ενώ πάνω από 100 χώρες από το 1972 είχαν συμφωνήσει να μην παράγουν και να μην αποθηκεύουν βιολογικά όπλα).
Τα κύρια χαρακτηριστικά των βιολογικών όπλων είναι ότι αρκεί πολύ μικρή ποσότητα υλικού για να προκαλέσει θύματα και υλικές ζημιές, δεν απαιτείται ούτε υψηλή τεχνολογία ούτε μεγάλο κόστος για την παραγωγή τους, την φύλαξη και τη διασπορά τους.
Ενδεικτικά αναφέρεται ότι από ένα αρχικό δείγμα λίγων γραμμαρίων μέσα σε λίγες ώρες μπορεί να ληφθούν τόνοι μικροβίων (καθένα μικρόβιο χρειάζεται περίπου 20 λεπτά προκειμένου να πολλαπλασιαστεί!) Έτσι με τις κατάλληλες συνθήκες και τα αντίστοιχα θρεπτικά υλικά μπορούν να παραχθούν πολύ μεγάλες ποσότητες. Μπορεί στο φυσικό περιβάλλον να μην ισχύει κάτι τέτοιο και έτσι να μην υπάρχει εκρηκτικός πολλαπλασιασμός των μικροβίων , όμως μπορεί να εξασφαλιστεί στις αντίστοιχες βιομηχανίες.
Όσο αφορά την παράμετρο του οικονομικού κόστους, η παραγωγή τους είναι πολύ πιο φτηνή από την παραγωγή οποιουδήποτε άλλου όπλου, συμβατικού ή μη .Έτσι το Αμερικανικό Πεντάγωνο έχει υπολογίσει ότι για την θανατηφόρα κάλυψη ενός τετραγώνου απαιτούνται δαπάνες περίπου 2000 δολαρίων για συμβατικά όπλα, ενώ για τα αντίστοιχα βιολογικά απαιτείται μόλις ένα δολάριο !!! Τα μικρόβια αυτά μπορούν εύκολα να τοποθετηθούν σε πυραύλους ,βόμβες, βλήματα, ακόμα και μικρά ψεκαστικά . Ο ΠΟΥ είναι απόλυτα κατατοπιστικός σε σχέση με τα αποτελέσματα τους. Αν διασπαρούν πχ μέσω ενός αεροψεκασμού, 100 κιλά βάκιλλου του άνθρακα πάνω από μια πολύ ενός εκατομμυρίου ανθρώπων όσο περίπου είναι η Θεσσαλονίκη) 200.000 θα πεθάνουν και 250.000 θα νοσήσουν, σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Δεν πρέπει να ξεχνάμε και το κόστος από την καταστροφή των οικόσιτων ζώων ,των καλλιεργειών, των υδάτινων πόρων και του περιβάλλοντος και της οικονομίας γενικότερα. Oι κυριότεροι βιολογικοί παράγοντες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν σαν βιολογικά όπλα είναι οι εξής. Μικρόβια όπως: – Βάκιλλος του άνθρακα – Βρουκέλλα – Δονάκιο της Χολέρας – Γερσίνια πέστις (πανώλη) Ιοί όπως: – Ευλογιά – Αιμορραγικοί πυρετοί ( Έμπολα) – Κίτρινος πυρετός Τοξίνες όπως: – Σταφυλοκοκκική εντεροτοξίνη – Αλλαντική τοξίνη (η τοξίνη του Botox).
Η προστασία απέναντι στους παραπάνω παράγοντες επιτυγχάνεται κυρίως με τον εμβολιασμό. Όμως ένας μαζικός εμβολιασμός δεν είναι πρακτικός ,ενώ και το οικονομικό του κόστος είναι δυσβάσταχτο. Η τακτική προστασίας συνίσταται στον εντοπισμό των μολυσμένων ατόμων και στον εμβολιασμό όλων όσων ήρθαν ή μπορεί να έρθουν σε επαφή μαζί τους (κάτοικοι του ίδιου και γειτονικών οικισμών). Με την μέθοδο αυτή εξαλείφθηκε στο παρελθόν ο ιός της ευλογιάς. Πολλές φορές , στα πλαίσια της αναζήτησης άλλοθι για την χρησιμοποίηση τους, τονίζεται μόνο η καταστροφή που προκαλείται στην οικονομία του ’αντιπάλου’ και υποτιμούνται οι ανθρώπινες απώλειες. Πρόκειται φυσικά για μια επιχειρηματολογία που στερείται οποιασδήποτε λογικής και ηθικής βάσης και που γίνεται από κράτη ή επιχειρήσεις που θέλουν να ασκήσουν οικονομική πίεση στους ανταγωνιστές τους. Οι πόλεμοι πιθανότατα θα συνεχίζονται , όπως και ο κίνδυνος χρήσης βιολογικών όπλων, όμως η συνεχής βελτίωση του συστήματος δημόσιας υγείας θα βελτιώνει την ικανότητα να αντιμετώπισης των κινδύνων αυτών.