Πυρηνική ιατρική: απεικονίζοντας το μεταβολισμό των οργάνων
Τι είναι η Πυρηνική ιατρική;
Η Πυρηνική ιατρική είναι μια ιατρική ειδικότητα που χρησιμοποιεί πολύ μικρές ποσότητες ραδιοφαρμάκων για τη διάγνωση ή τη θεραπεία νοσημάτων. Για την απεικόνιση χρησιμοποιείται συνηθέστερα η γάμμα κάμερα, ενώ η απεικονιστική εξέταση είναι γνωστή ως σπινθηρογράφημα.
Πώς γίνεται μία εξέταση Πυρηνικής ιατρικής;
Για τις περισσότερες εξετάσεις της Πυρηνικής ιατρικής χορηγείται ενδοφλεβίως μία μικρή ποσότητα ραδιοφαρμάκου. Το ραδιοφάρμακο αυτό συγκεντρώνεται στο υπό εξέταση όργανο και από εκεί εκπέμπει φωτόνια τα οποία καταγράφει η γάμμα κάμερα. Αφού χορηγηθεί το ραδιοφάρμακο η απεικόνιση ξεκινά αμέσως ή συνηθέστερα μετά από αναμονή κάποιων λεπτών ή ωρών, ανάλογα με το όργανο που εξετάζεται. Ο χρόνος αναμονής είναι απαραίτητος για την κατανομή του ραδιοφαρμάκου στον οργανισμό. Η απεικόνιση με τη γάμμα κάμερα διαρκεί από 5 ως 30 λεπτά, ανάλογα με την εξέταση.
Γιατί η Πυρηνική ιατρική είναι διαφορετική από τις ακτινολογικές εξετάσεις;
Η Πυρηνική ιατρική μπορεί να δώσει στον ιατρό σας πολύτιμες πληροφορίες για την υγεία σας, διότι δεν απεικονίζει την ανατομία, αλλά τη λειτουργία των οργάνων ή το μεταβολισμό κυττάρων. Μια και οι λειτουργικές αλλαγές συμβαίνουν πριν από τις αλλαγές στη μορφολογία των οργάνων, οι εξετάσεις της Πυρηνικής ιατρικής ανιχνεύουν τη νόσο νωρίτερα από την ανατομική απεικόνιση.
Για παράδειγμα ένας νεφρός που υπάρχει, αλλά δε λειτουργεί καθόλου, απεικονίζεται μεν στο υπερηχογράφημα ή σε μία αξονική τομογραφία, αλλά δεν απεικονίζεται στο σπινθηρογράφημα νεφρών, ακριβώς επειδή είναι μη λειτουργικός.
Ο συνδυασμός των λειτουργικών πληροφοριών που δίνει η Πυρηνική ιατρική, με τις ανατομικές πληροφορίες των ακτινολογικών εξετάσεων, αποτελεί το πιο ισχυρό μέσο διάγνωσης και παρακολούθησης της νόσου.
Πόσο ασφαλείς είναι οι εξετάσεις της Πυρηνικής ιατρικής;
Μπορώ να υποβληθώ σε σπινθηρογράφημα αν έχω κλειστοφοβία ή αλλεργία;
Η Πυρηνική ιατρική είναι ασφαλής και ανώδυνη. Η γάμμα κάμερα που χρησιμοποιείται για την απεικόνιση είναι ένα μηχάνημα ανοικτού τύπου που δεν προκαλεί κλειστοφοβία.
Τα ραδιοφάρμακα που χορηγούνται δεν προκαλούν αλλεργία και δεν επιβαρύνουν τη νεφρική λειτουργία. Τα ραδιοφάρμακα εκπέμπουν ιονίζουσα ακτινοβολία όμοια με τις ακτίνες Χ των ακτινογραφιών και του αξονικού τομογράφου - η διαφορά είναι στον τρόπο παραγωγής της ιονίζουσας ακτινοβολίας.
Η ακτινική επιβάρυνση του ασθενούς από τις εξετάσεις της πυρηνικής ιατρικής είναι ίδια ή μικρότερη από αυτήν των ακτινολογικών εξετάσεων.
Ποια είναι η βιολογική πορεία του ραδιοφαρμάκου που χορηγείται;
Το μεγαλύτερο ποσοστό του ραδιοφαρμάκου που θα σας χορηγηθεί θα αποβληθεί από το πεπτικό ή από το ουροποιητικό σύστημα. Το υπόλοιπο θα «σβήσει» μέσα στις επόμενες ώρες από τη χορήγηση.
Ο ιατρός μου μού ζήτησε να κάνω σπινθηρογράφημα μυοκαρδίου. Τι είναι;
Το σπινθηρογράφημα μυοκαρδίου ελέγχει την επάρκεια της αιμάτωσης του μυοκαρδίου δια των στεφανιαίων αγγείων. Ανιχνεύει τις λειτουργικά σημαντικές στενώσεις των στεφανιαίων αγγείων, που χρειάζονται άμεση αντιμετώπιση.
Το σπινθηρογράφημα μυοκαρδίου είναι από τις πιο παλιές και δοκιμασμένες απεικονιστικές εξετάσεις διάγνωσης της στεφανιαίας νόσου. Σε όλον τον κόσμο χιλιάδες ασθενών έχουν υποβληθεί σε σπινθηρογράφημα μυοκαρδίου και είναι διαθέσιμο ένα πλήθος δεδομένων που επιβεβαιώνει τη διαγνωστική, αλλά και την προγνωστική αξία της εξέτασης.
Έχει ιδιαίτερη διαγνωστική αξία σε ασθενείς μέσου κινδύνου για στεφανιαία νόσο, σε ασθενείς που δε μπορούν να υποβληθούν σε απλό τεστ κόπωσης ή που το απλό τεστ κόπωσης είναι μη διαγνωστικό ή όπου υπάρχει κλινική αμφιβολία.
Στις γυναίκες και στους διαβητικούς ασθενείς η διάγνωση της στεφανιαίας νόσου είναι δύσκολη και το σπινθηρογράφημα μυοκαρδίου μπορεί να είναι εξέταση επιλογής.
Πώς γίνεται το σπινθηρογράφημα μυοκαρδίου;
Το σπινθηρογράφημα μυοκαρδίου γίνεται σε δύο φάσεις:
- Κατά την πρώτη φάση ο εξεταζόμενος υποβάλλεται σε φαρμακευτική ή σε φυσική δοκιμασία κόπωσης σε κυλιόμενο τάπητα. Στο μέγιστο της κόπωσης χορηγείται το ραδιοφάρμακο, το οποίο μας δίνει την εικόνα της αιμάτωσης του μυοκαρδίου κατά την κόπωση. Η εικόνα καταγράφεται από τη γάμμα κάμερα.
- Η δεύτερη είναι η φάση ηρεμίας, κατά την οποία χορηγείται το ραδιοφάρμακο και καταγράφεται η εικόνα της αιμάτωσης της καρδιάς κατά την ηρεμία.
Τι είναι το σπινθηρογράφημα οστών;
Το σπινθηρογράφημα οστών ελέγχει ολόκληρο το σκελετό. Ανιχνεύει περιοχές που υπάρχει αυξημένη οστεοβλαστική δραστηριότητα, δηλαδή περιοχές που οι οστεοβλάστες- τα κύτταρα που παράγουν οστίτη ιστό- έχουν διεγερθεί και παράγουν νέο οστό. Αυτό μπορεί να συμβεί σε διάφορες καταστάσεις, με τις συχνότερες να είναι οι αναπτυσσόμενοι πρωτοπαθείς ή δευτεροπαθείς οστικοί όγκοι και οι φλεγμονές όπως η αρθρίτις.
Σε κάποιες μορφές καρκίνου, το σπινθηρογράφημα οστών εντοπίζει τις οστικές μεταστάσεις πολύ πριν αυτές φανούν σε μια αξονική τομογραφία, καθιστώντας δυνατή την έγκαιρη έναρξη ή τροποποίηση της θεραπείας.
Το σπινθηρογράφημα οστών είναι από τις λίγες απεικονιστικές εξετάσεις που μπορεί να ανιχνεύσει τη χαλάρωση της πρόθεσης μετά από αρθροπλαστική.
Το τομογραφικό σπινθηρογράφημα οστών είναι ιδιαιτέρως χρήσιμο στη διερεύνηση της χρόνιας οσφυαλγίας και μπορεί να εντοπίσει την ενεργό αρθρίτιδα των ζυγοαποφυσιακών αρθρώσεων των σπονδύλων, καθιστώντας δυνατή την επιλεκτική αντιμετώπισή της.
Νεότερες τεχνικές SPECT-CT που επιτρέπουν τη σύντηξη των εικόνων του τομογραφικού σπινθηρογραφήματος οστών με αξονική τομογραφία, μπορεί να δώσουν απαντήσεις σε δύσκολα κλινικά ερωτήματα, όπως το μετεγχειρητικό άλγος της σπονδυλικής στήλης.
Πως γίνεται το απλό σπινθηρογράφημα οστών;
Χορηγείται ενδοφλεβίως ένα ραδιοφάρμακο και 2- 5 ώρες μετά καταγράφεται η κατανομή του στο σκελετό από τη γάμμα κάμερα.
Τι είναι το σπινθηρογράφημα θυρεοειδούς;
Το σπινθηρογράφημα θυρεοειδούς ελέγχει τη λειτουργία του θυρεοειδούς αδένος και περιοχές που λειτουργούν περισσότερο ή λιγότερο από το λοιπό θυρεοειδικό παρέγχυμα.
Είναι χρήσιμο κυρίως στη διερεύνηση του υπερθυρεοειδισμού, των όζων του θυρεοειδούς και στη διάγνωση της θυρεοειδίτιδος.
Το σπινθηρογράφημα θυρεοειδούς μπορεί να ανιχνεύσει την καταδυόμενη βρογχοκήλη και το υπόλειμμα θυρεοειδούς αδένος μετά από θυρεοειδεκτομή.
Πόση ακτινοβολία θα πάρω τελικά από ένα σπινθηρογράφημα;
Η ραδιενέργεια υπάρχει παντού στο περιβάλλον:
Από το αέριο Ραδόνιο που εισπνέουμε στην ατμόσφαιρα, από τα πετρώματα στο υπέδαφος, από την κοσμική ακτινοβολία. Το νερό μπορεί να περιέχει μικρές ποσότητες Ουρανίου και Θορίου, τα τρόφιμα περιέχουν ραδιενεργό Κάλιο και Άνθρακα. Απλώς και μόνο επειδή ζούμε, εκτιθέμεθα καθημερινά σε ραδιενέργεια.
Επιπλέον, δεν είναι όλα τα σπινθηρογραφήματα το ίδιο:
Το ραδιοφάρμακο και η δόση που χορηγείται είναι διαφορετική, ανάλογα με το όργανο που εξετάζεται. Έτσι, ακόμα και μωρά μπορούν να υποβληθούν σε σπινθηρογράφημα.
Σε κάθε περίπτωση, τηρούνται αυστηρά οι οδηγίες και οι αρχές ακτινοπροστασίας για τους ασθενείς που υποβάλλονται σε απεικονιστικές εξετάσεις με ιονίζουσα ακτινοβολία.
Ο θεράπων ιατρός έχει πάντα κατά νου, ότι το όφελος για τον ασθενή του από την εξέταση είναι σαφώς μεγαλύτερο από την οποιαδήποτε ακτινική επιβάρυνση.