Λειτουργικά Τρόφιμα

Πρακτικά λειτουργικό μπορεί να είναι: • Ένα φυσικό τρόφιμο που συστατικό του έχει εμπλουτιστεί (αυξήθηκε η περιεκτικότητα του) με ειδικές συνθήκες ανάπτυξης. • Τρόφιμο που έχει προστεθεί βελτιωτικός παράγοντας (πχ προβιοτικά βακτήρια για την υγεία του εντέρου) • Τρόφιμο που έχει αφαιρεθεί συστατικό (πχ λιπαρά) • Τρόφιμο που έχει τροποποιηθεί χημικά για βελτίωση της υγείας (πχ υδρόλυση για μείωση αλλεργικής αντίδρασης) • Τρόφιμο που η βιοδιαθεσιμότητα των συστατικών του έχει αυξηθεί για μεγαλύτερη απορρόφηση. Στόχος είναι η δράση σε: • Πρόωρη ανάπτυξη. Η διατροφή των μητέρων κατά την κύηση και το θηλασμό επιδρά στη θνησιμότητα του βρέφους αλλά και τις νευρικές του λειτουργίες μετέπειτα ως ενήλικα ( μεταβολικός προγραμματισμός). Επιδρά στην έκφραση των γονιδίων του, στην ανοσοποιητική του ανταπόκριση (βιταμίνες, ιχνοστοιχεία, νουκλεοτίδια, προβιοτικά) και στην οστική του μάζα (πρόληψη οστεοπόρωσης με βιταμίνη D, K, φθόριο και βόριο) • Ρύθμιση μεταβολισμού. Έχει ως αποτέλεσμα την ρύθμιση της παχυσαρκίας, του διαβήτη τύπου 2 όταν ρυθμίζεται η αναλογία υδατανθράκων-λιπών-πρωτεϊνών μαζί βέβαια με την κατάλληλη άσκηση. Στόχος αποτελεί η αύξηση της αίσθησης κορεσμού με τροποποίηση της πυκνότητας της δίαιτας, μακροδιατροφικής σύνθεσης της δίαιτας και τέλος με μείωση του γλυκαιμικού δείκτη . Έτσι τα χαμηλού γλυκαιμικού περιεχομένου τρόφιμα (ολικής αλέσεως, ξινή ζύμη, μπλουγούρι βρώμης, ενισχυμένα με πολυόλες, τρεαλόζη κλπ) με πολλές ίνες πού οδηγούν σε αργή εκκένωση του στομάχου, σε συνδυασμό με πρωτεϊνούχα τρόφιμα που προάγουν τον κορεσμό, θεωρούνται ότι βοηθούν στη διαχείριση του βάρους. • άμυνα από Οξειδωτικό στρες. Το οξυγόνο ενέχεται για τοξικές αντιδράσεις μέσω δραστικών οξειδωτικών παραγόντων που σχετίζονται με τη γήρανση (καρδιοπάθειες, καρκίνο, καταρράκτη και εκφυλιστικές αλλοιώσεις όπως Parkinson & Alzheimer). Η απάντηση είναι τα αντιοξειδωτικά ένζυμα σε συνδυασμό με ανόργανες ουσίες όπως σελήνιο, χαλκός, μαγνήσιο, και ψευδάργυρος, ή βιταμίνη C & E, καροτενοειδή και πολυφαινόλες. • Καρδιαγγειακό. Ο έλεγχος της πίεσης, των επιπέδων LDL χοληστερίνης, της αντίστασης στην ινσουλίνη, η ακεραιότητα των αγγείων μπορούν να βελτιωθούν παρουσία καλίου ασβεστίου και μερικών λιπαρών οξέων (πολυακόρεστα n-3 μακράς αλυσίδας). Τα χαμηλά επίπεδα βιταμίνης Κ σχετίζονται με αυξημένη απασβέστωση των αρτηριών και αυξημένη πιθανότητα εγκεφαλικών. Αντίθετα η βιταμίνη Κ προλαμβάνει την απόθεση ασβεστίου και βελτιώνει την αγγειακή ελαστικότητα. Δίαιτα χαμηλή σε κορεσμένα και trans ακόρεστα σε συνδυασμό με αυξημένα επίπεδα cis ακόρεστα λιπαρά οξέα n-3 (ελαϊκό, λινελαϊκό και α-λινολενικό οξύ μειώνουν την LDL αυξάνουν την HDL βελτιώνοντας το ενδοθήλειο και ελαττώνουν την πιθανότητα θρόμβωσης. Οι διαλυτές ίνες μειώνουν την LDL σε άτομα με υψηλά επίπεδα λιποπρωτεΪνης, ενώ τα φυτικά φλαβανοειδή εμποδίζουν την οξείδωση της LDL και μειώνουν τον ρυθμό δημιουργίας αθηρωματικών πλακών. • Γαστρεντερολογικό. Η χρήση προβιοτικών βακτηρίων άμεσα ή έμμεσα δρουν στη μικρο-χλωρίδα σε υγιείς και όχι μόνο οργανισμούς. • αντίληψη, εγκεφαλική λειτουργία διάθεση, εγρήγορση. Πολλές τροφές επιδρούν με πολύπλοκο τρόπο. Η καφεΪνη αυξάνει την αντίληψη, χρόνο αντίδρασης, μνήμη. Οι υδατάνθρακες σε φυσιολογική ποσότητα βελτιώνουν την απόδοση, ενώ σε μεγάλες ποσότητες οδηγούν σε υπνηλία. Η θρυπτοφάνη προάγει το αίσθημα της νύστας και της κόπωσης. Τα γλυκά θεραπεύουν τη θλίψη και μειώνουν τον πόνο μέσω ενδορφινών. Η γλυκόζη βελτιώνει την μνήμη. Η αναλογία υδατανθάκων/πρωτεϊνης δρα στη θρυπτοφάνη με ανάλογη επίδραση στη λειτουργία της μνήμης. Το αλκοόλ επιδρά ανάλογα με την δοσολογία στην ψυχολογία του ατόμου. Η διάθεση επηρεάζεται από τους υδατάνθρακες (επίπεδα σερετονίνης). Η σοκολάτα επιδρά λόγω των ορό-αισθητηρίων ιδιοτήτων της θετικά. • Οστεοπόρωση. Έχει βρεθεί ότι μπορεί να αυξηθεί η λήψη ασβεστίου, μέσω διακυτταριών και παρακυτταρικών οδών, ή και την αναγνώριση γονιδίου που δρα στην απορρόφηση ασβεστίου μέσω πολυμορφισμού του γονιδίου FOK 1, λήπτη της βιταμίνης D. Λειτουργικά τρόφιμα και καρκίνος Περισσότερες από 12 κατηγορίες τροφών έχουν ταυτοποιηθεί ως ενεργές φυτοχημικά δυνάμει να μειώσουν τον κίνδυνο του καρκίνου:Τομάτες. Το λυκοπίνιου που περιέχουν μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο στο μισό για καρκίνο του προστάτη αν λαμβάνεται δέκα τουλάχιστον φορές την εβδομάδα (μελέτη σε 47000 άνδρες). Μάλιστα αποτελεί το κυριότερο καροτενοειδές του αδένα. Συσχετίζεται ακόμη με τον καρκίνο του στήθους, πεπτικού, χοληδόχου και δέρματος. Πιθανός μηχανισμός η απενεργοποίηση του οξυγόνου απλής διεγερμένης κατάστασης. Υπάρχει ακόμη σε κόκκινα γκρέιπφρουτ και κόκκινες πιπεριές. Σκόρδο. Το άοσμο αμινοξύ του που ενζυμικά μετατρέπεται σε αλλισίνη που διασπάται σε πολλές ενώσεις που περιέχουν θείο. Οι ενώσεις αυτές έχουν χημειοπροστατευτική δράση, όπως έδειξαν επιδημιολογικές μελέτες σε καρκίνους του γαστρεντερολογικού. Τσάι. Περιέχει πολυφαινόλες με κυριότερες τις κατεχίνες του πράσινου τσαγιού. Μελέτες επιδημιολογικές έδειξαν ότι η κατανάλωση πέντε κυπέλλων τσαγιού καθημερινά μειώνει την επανεμφάνιση των σταδίων 1 και 2 του καρκίνου του μαστού στην Ιαπωνία. Μπρόκολο και άλλα σταυρανθή λαχανικά. Η αντικαρκινική τους δράση σχετίζεται με την ουσία glucosinates που περιέχουν . Μάλιστα έχει βρεθεί ότι μειώνει κατά 70, 56 και 67 % τον κίνδυνο για το λάχανο, μπρόκολο και κουνουπίδι αντίστοιχα. Η ουσία glucosinates αποθηκεύεται στα κενοτόπια των κυττάρων των λαχανικών και με ένζυμα μετατρέπονται σε ισοθειοκυανικούς εστέρες και ινδόλες που δίδουν και την χαρακτηριστική μυρωδιά κατά το μαγείρεμα. Η ινδολη- 3-καρβινόλη συνδέεται με χήμειο-προφύλαξη έναντι του καρκίνου του μαστολυ μέσω ρύθμισης του μεταβολισμού των οιστρογόνων. Εσπεριδοειδή. Περιέχουν βιταμίνη C, φυλικό οξύ και λιμονένιο που πρόσφατα έχει συνδεθεί με αντικαρκινική δράση και μάλιστα που έχει προκληθεί χημικά.

Λειτουργικά τρόφιμα και καρκίνος: Περισσότερες από 12 κατηγορίες τροφών έχουν ταυτοποιηθεί ως ενεργές φυτοχημικά δυνάμει να μειώσουν τον κίνδυνο του καρκίνου:Τομάτες. Το λυκοπίνιου που περιέχουν μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο στο μισό για καρκίνο του προστάτη αν λαμβάνεται δέκα τουλάχιστον φορές την εβδομάδα (μελέτη σε 47000 άνδρες). Μάλιστα αποτελεί το κυριότερο καροτενοειδές του αδένα. Συσχετίζεται ακόμη με τον καρκίνο του στήθους, πεπτικού, χοληδόχου και δέρματος. Πιθανός μηχανισμός η απενεργοποίηση του οξυγόνου απλής διεγερμένης κατάστασης. Υπάρχει ακόμη σε κόκκινα γκρέιπφρουτ και κόκκινες πιπεριές. Σκόρδο. Το άοσμο αμινοξύ του που ενζυμικά μετατρέπεται σε αλλισίνη που διασπάται σε πολλές ενώσεις που περιέχουν θείο. Οι ενώσεις αυτές έχουν χημειοπροστατευτική δράση, όπως έδειξαν επιδημιολογικές μελέτες σε καρκίνους του γαστρεντερολογικού. Τσάι. Περιέχει πολυφαινόλες με κυριότερες τις κατεχίνες του πράσινου τσαγιού. Μελέτες επιδημιολογικές έδειξαν ότι η κατανάλωση πέντε κυπέλλων τσαγιού καθημερινά μειώνει την επανεμφάνιση των σταδίων 1 και 2 του καρκίνου του μαστού στην Ιαπωνία. Μπρόκολο και άλλα σταυρανθή λαχανικά. Η αντικαρκινική τους δράση σχετίζεται με την ουσία glucosinates που περιέχουν . Μάλιστα έχει βρεθεί ότι μειώνει κατά 70, 56 και 67 % τον κίνδυνο για το λάχανο, μπρόκολο και κουνουπίδι αντίστοιχα. Η ουσία glucosinates αποθηκεύεται στα κενοτόπια των κυττάρων των λαχανικών και με ένζυμα μετατρέπονται σε ισοθειοκυανικούς εστέρες και ινδόλες που δίδουν και την χαρακτηριστική μυρωδιά κατά το μαγείρεμα. Η ινδολη- 3-καρβινόλη συνδέεται με χήμειο-προφύλαξη έναντι του καρκίνου του μαστολυ μέσω ρύθμισης του μεταβολισμού των οιστρογόνων. Εσπεριδοειδή. Περιέχουν βιταμίνη C, φυλικό οξύ και λιμονένιο που πρόσφατα έχει συνδεθεί με αντικαρκινική δράση και μάλιστα που έχει προκληθεί χημικά.

Το μέλλον της έρευνας για τη διατροφή είναι στην κατανόηση της επίδρασης της στις βιολογικές πορείες. Ερευνητές βιολόγοι, γενετιστές, διατροφολόγοι, στατιστικών και κλινικών ερευνών πρέπει και μπορούν να λύσουν το γρίφο των καρδιακών νοσημάτων, του διαβήτη, και του καρκίνου από την πλευρά της πρόληψης . «Καλύτερα το προλαμβάνειν, παρά το θεραπεύειν»