Ποιες είναι οι εφαρμογές των καρκινικών δεικτών;

Οι καρκινικοί δείκτες βοηθούν σημαντικά στο να μελετηθεί η νόσος του καρκίνου διεξοδικά και με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Παρακάτω αναφέρονται συγκεκριμένες εφαρμογές :

• Τακτικός έλεγχος για μεταστάσεις, πριν εμφανιστούν τα κλινικά συμπτώματα
• Αξιολόγηση και τακτική παρακολούθηση της θεραπείας
• Βοηθούν σε μεγάλο βαθμό στην διάγνωση ορισμένων καρκίνων και στην πιο εύκολη αντιμετώπιση τους
• Συμβάλλουν στην εκτίμηση της φύσης του όγκου, στην ταξινόμηση και την σταδιοποίηση του.
• Δυνατότητα αναγνώρισης για το αν ο όγκος είναι καλοήθης ή αν υπάρχει κάποια άλλη ασθένεια ή επιβεβαίωση της υπάρχουσας διάγνωσης.

Ποιοι  είναι οι κυριότεροι καρκινικοί δείκτες;

Οι κυριότεροι καρκινικοί δείκτες που συναντούμε είναι οι εξής:

• PSA( Ειδικό ΠροστατικόΑντιγόνο):
  Το PSA είναι μια γλυκοπρωτεϊνη που ειδικεύεται στον προστάτη αλλά όχι και συγκεκριμένα στον καρκίνο σε αυτό το σημείο. Οι μετρήσιμες τιμές του, βοηθούν μια πρώτη διάγνωση για τον καρκίνο που μπορεί να προκύψει αλλά και τις ενδεχόμενες μεταστάσεις του. H φυσιολογική του τιμή θα πρέπει να είναι < 4ng/ml και εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ηλικία. Οι τιμές αυτές μπορούν να αυξηθούν μετά από συγκεκριμένη εξέταση του προστάτη, μετά από σεξουαλική επαφή κτλ.
  
  
• CA 19-9 (Υδατανθρακικό αντιγόνο):
  Το CA 19.9 είναι ένα ειδικό καρκινικό αντιγόνο, ο προσδιορισμός του οποίου βοηθάει στην παρακολούθηση ασθενών με καρκίνο του παγκρέατος. Ο δείκτης αυτός μπορεί να βρίσκεται σε αυξημένα επίπεδα στον ορό του αίματος ασθενούς με παγκρεατικό καρκίνο πολύ νωρίς πριν εμφανιστούν έντονα συμπτώματα και αυτό βοηθάει αρκετά στην διάγνωση και την περαιτέρω αντιμετώπιση του ασθενή. Αυξημένο CA 19.9 έχουν ασθενείς με καρκίνο των χοληφόρων. Ελαφρά αυξημένο CΑ 19.9 μπορεί να βρεθεί και σε καλοήθεις καταστάσεις όπως στην οξεία παγκρεατίτιδα (25%), στην χρόνια παγκρεατίτιδα (10%), στην κίρρωση του ήπατος (40%), στις φλεγμονώδεις καταστάσεις εντέρου (4%).

• CA 125 (Καρκινικό Αντιγόνο 125):
  Είναι ένας καρκινικός δείκτης σημαντικός που ανιχνεύεται σε μεγάλα ποσά στο αδενοκαρκίνωμα των ωοθηκών και σε μικρότερη συχνότητα σε καρκίνο του ενδομητρίου, του ενδοτραχήλου και του γαστρεντερικού σωλήνα, του ήπατος, των χοληφόρων αγγείων και των βρόγχων. Έχει υψηλή ευαισθησία για το πρωτοπαθές καρκίνωμα των ωοθηκών και χρησιμοποιείται για την πορεία θεραπείας του καρκίνου των ωοθηκών, καθώς επίσης και ως δοκιμασία ελέγχου πληθυσμού πριν από την κολπική υπερηχογραφία. Ελαφρά αυξημένο CA 125 μπορεί να βρεθεί στην οξεία εξαρτηματίτιδα, περιτονίτιδα, ενδομητρίωση, παγκρεατίτιδα, ηπατίτιδα, κίρρωση του ήπατος και εγκυμοσύνη.

• CA 15-3 (Καρκινικό αντιγόνο 15-3):
  Το αντιγόνο CA 15.3 είναι ένας ειδικός ογκογονικός δείκτης του μαστού και βρίσκεται σε αυξημένα επίπεδα στον ορό αίματος ασθενών με καρκίνο μαστού. Το ποσοστό ανεύρεσης αυξημένης τιμής CA 15.3 σε καρκίνο μαστού ανέρχεται στο 35-50%, ενώ σε περίπτωση που υπάρχει μετάσταση, το ποσοστό είναι 75-95%. Σε περίπτωση χειρουργικής αφαίρεσης του όγκου το CA 15.3 ελαττώνεται, όπως το ίδιο συμβαίνει σε περιπτώσεις πετυχημένης χημειοθεραπείας ή ραδιοθεραπείας, ενώ αντίθετα σε επιδείνωση ή μετάσταση το CA 15.3 αυξάνεται. Αυξημένο CA 15.3 είναι δυνατόν να υπάρχει και σε άλλες κακοήθεις καταστάσεις αλλά μικρότερης ευαισθησίας, όπως είναι το καρκίνωμα των ωοθηκών, των βρόγχων, του παγκρέατος, του ήπατος και του στομάχου. Ελαφρά αυξημένο CA 15.3 μπορεί να βρεθεί και σε καλοήθεις καταστάσεις, όπως στο ινοαδένωμα των μαστών, στην μαστοπάθεια, στην ηπατίτιδα, στην κίρρωση του ήπατος, σε παθήσεις των βρόγχων και στην νεφρική ανεπάρκεια. MSA (Mammary Serum Antigen) Είναι ένας χρήσιμος καρκινικός δείκτης για τον καρκίνο του μαστού. Ο συνδυασμός με το CA 15.3 είναι ένα ισχυρό εργαλείο στα χέρια του γιατρού για τον έλεγχο πρόγνωσης και παρακολούθησης της θεραπείας σε ασθενείς με καρκίνο του μαστού.

• AFP (Α Φετοπρωτεϊνη):
  Η AFP είναι μια γλυκοπρωτεΐνη που χρησιμοποιείται ως καρκινικός δείκτης και είναι συχνά αυξημένη σε πρωτοπαθή καρκινώματα του ήπατος ή σε τερατοκαρκινώματα. Επίσης λιγότερο συχνά αυξημένη σε όγκους του γαστρεντερικού σωλήνα, σε όγκους του μαστού, προστάτη και βρόγχων. Αυξημένη AFP βρίσκεται σε φυσιολογική εγκυμοσύνη και σε μη κακοήθεις καταστάσεις όπως σε ενδομήτριο θάνατο, σε επαπειλούμενη αποβολή, στην κίρρωση ήπατος και στην ιογενή ηπατίτιδα.

• CEA:
  Το καρκινικοεμβρυϊκό αντιγόνο(CEA) είναι μια γλυκοπρωτεΐνη που περιέχει 45% πρωτεΐνες και 55% υδατάνθρακες. Το CEA παράγεται και εκκρίνεται από τα καρκινικά κύτταρα του γαστρεντερικού σωλήνα, ιδιαίτερα του παχέος εντέρου, του παγκρέατος, καθώς επίσης και από μεταστατικούς όγκους αυτών. Πέραν αυτών το CEA βρίσκεται και σε άλλους τύπους καρκίνων, σε μικρότερο όμως ποσοστό, όπως στον καρκίνο μαστού, των πνευμόνων, των ωοθηκών, της κύστεως και του θυρεοειδούς. Για τους παραπάνω λόγους το CEA προσδιορίζεται σήμερα ποσοτικά στον ορό του αίματος για την εκτίμηση της κατάστασης των παραπάνω ασθενών. Ελαφρά αυξημένες τιμές μπορεί να βρεθούν σε καλοήθεις νόσους όπως στην ηπατίτιδα, ηπατική κίρρωση αλκοολικής αιτιολογίας, εκκολπωματίτιδα, πνευμονία, πνευμονικό εμφύσημα. Οι φυσιολογικές τιμές του CEA είναι από 0-5mg/L και για τους καπνιστές έως 10mg/L.

• Χοριακή Γοναδοτροπίνη (HCG)
  Σε φυσιολογικές συνθήκες ανευρίσκεται στο αίμα της εγκύου γυναίκας σε υψηλά επίπεδα, που εξαρτώνται από το στάδιο της εγκυμοσύνης. Ανιχνεύεται και ως καρκινικός δείκτης αφού βρίσκεται αυξημένη σε καρκίνο των όρχεων, σε πλακουντιακούς και ωοθηκούς όγκους των γεννητικών κυττάρων.

• CA-50
  Είναι ένας καρκινικός δείκτης που βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα σε νεοπλάσματα του παγκρέατος και σε μικρό ποσοστό ασθενών με καρκίνο του γαστρεντερικού σωλήνα, ενδομητρίου, πνευμόνων κ.ά. Επίσης είναι δυνατόν να βρεθεί ελαφρά αυξημένος σε καλοήθεις καταστάσεις όπως στην χρόνια και οξεία παγκρεατίτιδα, στην νόσο του Crohn, ηπατίτιδα, κίρρωση ήπατος κ.λ.π.
  
  
• CYFRA 21-1 
  Το CYFRA 21-1 είναι ένας καρκινικός δείκτης που βρίσκεται αυξημένος στον ορό αίματος ασθενή με καρκίνο πνεύμονος (ειδικά του βρογχικού καρκίνου).
  
  
• NSE(Neuron Specific Enolase)
  Είναι ένας καρκινικός δείκτης που αυξάνεται σε ασθενείς με νευροβλάστωμα ή με μικρο-κυτταρικό καρκίνο των πνευμόνων.
  
  
• Καλσιτονίνη(CT)
  Είναι μια ορμόνη που παράγεται κυρίως φυσιολογικά από τα C-κύτταρα του θυρεοειδούς και αυξάνεται στο μυελοειδές καρκίνωμα του θυρεοειδή αδένα, καθώς επίσης, σε μικρότερο βαθμό, σε καρκίνους των σιελογόνων αδένων, του φλοιού των επινεφριδίων, του γαστρεντερικού σωλήνα κ.τ.λ. Χοριακή Γοναδοτροπίνη
  
  
• Β2-μικροσφαιρίνη
  Χρησιμοποιείται ως ένας βοηθητικός προγνωστικός δείκτης κακοήθων νοσημάτων όπως του πολλαπλού μυελώματος, των λεμφωμάτων και της χρόνιας λεμφοκυτταρικής λευχαιμίας. Αυξημένες τιμές β2-μικροσφαιρίνης έχουμε και σε καλοήθη νοσήματα, όπως σε παθήσεις των νεφρών καθώς και στο Aids.
  
  
• CA 72-4
  Το CA 72-4 είναι ένας καρκινικός δείκτης για το καρκίνωμα του στομάχου και ως 2ης εκλογής δείκτης για το καρκίνωμα των ωοθηκών.
  
  
• SCC (Αντιγόνο καρκινώματος από πλακώδες επιθήλιο)
  Το SCC είναι ένας καρκινικός δείκτης που έχει κλινική σημασία για το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα του τραχήλου της μήτρας, των πνευμόνων, για τα καρκινώματα της κεφαλής και του τραχήλου. Ελαφρά αυξημένες τιμές είναι δυνατόν να παρατηρηθούν στην ψωρίαση, στο έκζεμα, στην νεφρική ανεπάρκεια, στην παγκρεατίτιδα, στην χρόνια βρογχίτιδα και στη φυματίωση.