Ιπποκρατική Ιατρική
«Ο βίος βραχύς, η τέχνη μακρή, ο καιρός οξύς, η πείρα σφαλερή και η κρίσις χαλεπή» : Η ανθρώπινη ζωή είναι σύντομη, η επιστήμη ατελείωτη, ο χρόνος λίγος, η πείρα λαθεμένη και η απόφαση γεμάτη ευθύνες. Το γνωμικό αυτό συνοψίζει τη φιλοσοφία του Ιππποκράτη. Λίγο κρατά η παραμονή του ανθρώπου πάνω στη γη. Ο Ιπποκράτης προσπάθησε να κάνει την παραμονή αυτή πιο υποφερτή.
Η Ιπποκρατική μεθοδολογία έχει τρεις θεμελειώδεις αρχές: την κλινική παρατήρηση, την εμπειρία και τον ορθολογισμό. Και στηρίζεται στην νοσολογική τριαδική αρχή: άρρωστος, αρρώστια και ιατρός. Στο σώμα ενυπάρχει μια ιδιαίτερη ζωική δύναμη, η φύσις. Από αυτή τη δύναμη εξαρτάται η συντήρηση, η ανάπτυξη αλλά και η θεραπεία του σώματος και η επαναφορά του από την παθολογική κατάσταση στη φυσιολογική.
Για το σκοπό αυτό, ο Ιπποκράτης πίστευε ότι η ανάπαυση είναι ζωτικής σημασίας. Άλλωστε δεν περιορίζει τη νόσο μόνο στα όργανα αλλά θεωρεί πως ο άνθρωπος αποτελεί ενιαία ψυχοσωματική οντότητα και η νόσος διέπεται από φυσικούς νόμους. Ο ιατρός λοιπόν υποβοηθάει τη θεραπευτική δύναμη της φύσης και έτσι ο ασθενής αντιμετωπίζεται με μία εντελώς διαφορετική οπτική. Η Ιπποκράτειος θεωρεία επιβεβαιώνεται σήμερα από τις σύγχρονες αντιλήψεις περί υγείας και ισορροπίας του βιοενεργειακού δυναμικού του οργανισμού. Σύμφωνα με αυτό το δόγμα, το σώμα περιέχει τέσσερις χυμούς: το αίμα, το φλέγμα, την κίτρινη και τη μαύρη χολή. Η ισορροπία της αναλογίας των χυμών συντηρεί την υγεία («ευκρασία»), ενώ η διαταραχή της («δυσκρασία») προκαλεί τις αρρώστιες. Η σωστή αναλογία των χυμών χαρακτηρίζεται με τον όρο «κρασις». Τα ιπποκρατικά κείμενα αναφέρονται διεξοδικά στην κλινική σημειολογία, τη διαγνωστική, την πρόληψη και την πρόγνωση. Τα κλινικά σημεία, τα συμπτώματα και μερικά σύνδρομα, που περιγράφονται μέσα σε αυτά, αποτέλεσαν τη βάση για την κλινική εξέταση των αρρώστων. Μία σημαντική έννοια στον τομέα της Ιπποκρατικής Ιατρικής είναι η «κρίσις» δηλαδή η στιγμή στην εξέλιξη της νόσου κατά την οποία είτε θα επικρατήσει η ασθένεια και ο ασθενής θα υποκύψει ή το αντίθετο και θα ανακάμψει.
Ο Ιπποκράτης φρονούσε ότι η κλινική εξέταση θα πρέπει να είναι εξονυχιστική και να επαναλαμβάνεται συχνά γιατί οι αρρώστιες δεν είναι στατικές αλλά εξελισσόμενες κατά φάσεις, η τελευταία από τις οποίες καθορίζει και την έκβασή τους («λύσις» ή «κρίσις») της νόσου. Μερικά από τα Ιπποκρατικά κλινικά σημεία, όπως το «ιπποκράτειον προσωπείον» (η όψη του ετοιμοθάνατου), οι «ιπποκρατικοί δάκτυλοι» και «η ιπποκράτειος σείσις» (που συνοδεύει κατά κανόνα τον πνεμονοθώρακα) είναι κλασικά ακόμα και στη σύγχρονη βιβλιογραφία. Ωστόσο, επειδή οι κλινικές διαγνωστικές ικανότητες ήταν περιορισμένες το ενδιαφέρον της Ιπποκρατικής ιατρικής επικεντρώθηκε στην πρόληψη και στην πρόγνωση, που βασίζονταν σε διάφορα κλινικά σημεία όπως η ανισοκορία, οι ψυχροί ιδρώτες και το καθολικό οίδημα. Η Iπποκρατική ιατρική δεν επιχειρεί συστηματική ταξινόμηση των νοσημάτων αλλά τα ταξινομεί με βάσει την συμπτωματολογία. Ο Iπποκράτης ήταν ο πρώτος που χρησιμοποίησε τους όρους οξύα ή χρόνια νόσος, έξαρση, υποτροπή, παροξυσμός, επιδημική ή ενδημική νόσος. Τέλος, σε ότι αφορά την θεραπευτική, σύμφωνα με την ιπποκρατική αντίληψη, αυτή θα πρέπει να αποβλέπει στην ενίσχυση της ιαματικής δύναμης της φύσης. Ο Ιπποκράτης υποστήριζε ότι τα φάρμακα πρέπει να ωφελούν ή τουλάχιστον να μην βλάπτουν. Επιπλέον ήταν απρόθυμος να χορηγήσει φαρμακευτική αγωγή που θα μπορούσε να αποδειχθεί εσφαλμένη. Η εναντίωση του στην πολυφαρμακεία πιστοποιείται και από την φράση του « πολλές φορές το καλύτερο φάρμακο είναι το κανένα φάρμακο». Η παγκόσμια αναγνώριση του Ιπποκράτη ως «πατέρα της ορθολογικής ιατρικής» αποτελεί περίτρανη απόδειξη της ανεκτίμητης αξίας, του πρωτοποριακού του έργου που επηρέασε βαθύτατα τη διαχρονική εξέλιξη της επιστημονικής ιατρικής σκέψης.