Αρτηριακή υπέρταση
Η αρτηριακή υπέρταση (ΑΥ) προσβάλλει το 25% του ενήλικου πληθυσμού παγκοσμίως και ο επιπολασμός της αναμένεται να αυξηθεί κατά 60% έως το 2025 προσβάλλοντας συνολικά 1.5 δισεκατομμύριο ανθρώπους. Μέχρι την ηλικία των 45 ετών οι άντρες εμφανίζουν υψηλή αρτηριακή πίεση (ΑΠ) συχνότερα σε σχέση με τις γυναίκες. Στις ηλικίες 45-54 ετών τα ποσοστά αντρών και γυναικών εξομοιώνονται και μετά την ηλικία αυτή οι γυναίκες πάσχουν από ΑΥ πιο συχνά σε σχέση με τους άνδρες. Όσον αφορά στις φυλετικές διαφορές, οι μαύροι πληθυσμοί ξεπερνούν τα όρια της ΑΠ πιο συχνά και σε μεγαλύτερο βαθμό από ότι οι λευκοί πληθυσμοί.
Στον Ελληνικό χώρο μια σειρά επιδημιολογικών μελετών ανέδειξαν, ότι η επίπτωση της ΑΥ κυμαίνεται από 28-38% ανάλογα με την ηλικία, ενώ το ποσοστό ρύθμισης της ΑΠ είναι μόλις 15-30%.
Επίσης δεδομένα καταγραφών από τον Ελληνικό χώρο δείχνουν υψηλά ποσοστά συνύπαρξης και άλλων παραγόντων στους υπερτασικούς ασθενείς (30% καπνιστές, 17% με σακχαρώδη διαβήτη, 66% με υπερλιπιδαιμία, 17% με υπερουριχαιμία και 52% με κοιλιακή παχυσαρκία).
Οι παράγοντες αυτοί προκαλούν αρχικά υποκλινικές βλάβες σε όργανα στόχους (υπερτροφία της αριστερής κοιλίας της καρδιάς, μικροαλβουμινουρία κ.α.), ενώ μακροπρόθεσμα συσχετίζονται με την εμφάνιση καρδιαγγειακών και νεφρικών νοσημάτων.
Η ΑΠ χαρακτηρίζεται από μεγάλη μεταβλητότητα κατά τη διάρκεια της μέρας. Για τον λόγο αυτό, στην πλειονότητα των περιπτώσεων, η διάγνωση της απαιτεί δύο μετρήσεις στο ιατρείο σε δύο με τρεις επισκέψεις.
Οι μετρήσεις μπορούν να γίνουν είτε με κλασικά πιεσόμετρα (υδραργυρικά ή μεταλλικά) είτε με αυτόματα πιεσόμετρα, αρκεί να είναι πιστοποιημένα, σύμφωνα με τυποποιημένα πρωτόκολλα και περιοδικά πρέπει να ελέγχονται για την ακρίβεια τους.
Για την ακριβή μέτρηση της ΑΠ πρέπει να ακολουθούνται τα κάτωθι:
- Ο ασθενής πρέπει να κάθεται αναπαυτικά τουλάχιστον για πέντε λεπτά σε ήσυχο μέρος προ της μέτρησης και να στηρίζει τον βραχίονα στο ύψος της καρδιάς
- Χρειάζονται τουλάχιστον δύο μετρήσεις με διάστημα 1-2 λεπτών και επιπρόσθετες επί ύπαρξης μεγάλης απόκλισης (>5mmHg)
- Η μέτρηση της ΑΠ πρέπει να γίνεται και στα δύο χέρια στην πρώτη επίσκεψη στο γιατρό προς αποκλεισμό περιφερικής αγγειακής νόσου
- Η μέτρηση της ΑΠ πρέπει να γίνεται και σε όρθια θέση, ιδίως σε ηλικιωμένα και διαβητικά άτομα όπου θεωρείται πιθανή η ύπαρξη ορθοστατικής υπότασης
- Πρέπει να χρησιμοποιείται περιχειρίδα κατάλληλου μεγέθους ανάλογα με τον σωματότυπο του κάθε ασθενούς
Σε ποσοστό 15% περίπου του γενικού πληθυσμού και στο 1/3 των ατόμων που ήδη έχει διαγνωσθεί ΑΥ, εμφανίζεται το φαινόμενο της υπέρτασης της λευκής μπλούζας, το οποίο χαρακτηρίζεται από αυξημένες τιμές ΑΠ (>140/90mmHg) σε πάνω από 3 επισκέψεις στο ιατρείο, ενώ οι αντίστοιχες τιμές ΑΠ στο σπίτι είναι σε φυσιολογικά επίπεδα (<135/85mmHg). Απαντάται συχνότερα σε ηλικιωμένα άτομα, σε γυναίκες με ήπια υπέρταση και σε καπνιστές.
Με τα υπάρχοντα δεδομένα, οι πάσχοντες από υπέρταση της λευκής μπλούζας, κινδυνεύουν λιγότερο σε σχέση με όσους έχουν αυξημένη ΑΠ.
Ωστόσο σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να γίνεται έλεγχος για την πιθανή ύπαρξη μεταβολικών παραγόντων κινδύνου, για πιθανές υποκλινικές βλάβες σε όργανα στόχους καθώς και να συστήνεται αλλαγή του τρόπου ζωής επί το υγιεινότερο.