Από του στόματος αντιπηκτικά & παράγοντες που επηρεάζουν τη δράση τους
Τι είναι το INR; Ο μηχανισμός της πήξης του αίματος,δηλαδή η δημιουργία μη αναστρέψιμου σταθερού θρόμβου, είναι αρκετά σύνθετος και περιλαμβάνει μια σειρά από διαδοχικές αντιδράσεις.Ένα από τα τελευταία βήματα είναι η μετατροπή της προθρομβίνης σε θρομβίνη. Η προθρομβίνη είναι ένας από τους πολλούς παράγοντες πήξης που συντίθενται στο ήπαρ. Η δοκιμασία PT (χρόνος προθρομβίνης) αξιολογεί τη λειτουργία ορισμένων εκ των βασικών παραγόντων πήξης και την ικανότητα του οργανισμού να δημιουργεί θρόμβο σε εύλογο χρόνο. Το ΡΤ υπολογίζεται σε δευτερόλεπτα και κατόπιν συγκρίνεται με τιμές που λαμβάνονται από υγιείς μάρτυρες. Επειδή τα αντιδραστήρια που χρησιμοποιούνται για τη διεκπεραίωση της δοκιμασίας διαφέρουν από το ένα εργαστήριο στο άλλο ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εισήγαγε το Διεθνή Δείκτη Ομαλοποίησης (INR),προκειμένου να τυποποιηθούν τα αποτελέσματα σε όλο τον κόσμο.
Τι είναι τα κουμαρινικά αντιπηκτικά; Τα κουμαρινικά είναι ποικιλία αντιπηκτικών που χορηγούνται από το στόμα για καταστάσεις που χρήζουν μακροχρόνιας αγωγής.Ο ρόλος τους είναι να αναστέλλουν τους παράγοντες πήξης των οποίων η ενεργοποίηση εξαρτάται από τη βιταμίνη Κ (ανταγωνιστές βιταμίνης Κ). Σκευάσματα ευρέως χρησιμοποιούμενα είναι το Sintrom (ακενοκουμαρόλη) και το Panwarfin (βαρφαρίνη),τα οποία λόγω της δράσης αυτής θεωρούνται ότι «αραιώνουν» το αίμα (blood thiners).Χρειάζονται 48-72 ώρες μέχρι την έναρξη της αντιπηκτικής τους δράσης. Οι κύριες ενδείξεις των κουμαρινικών αντιπηκτικών αφορούν την πρόληψη ισχαιμικών αγγειακών επεισοδίων σε ασθενείς με κολπική μαρμαρυγή (μία εξαιρετικά συνηθισμένη καρδιακή αρρυθμία),βαλβιδοπάθειες και προσθετικές καρδιακές βαλβίδες καθώς και την πρόληψη και θεραπεία εν τω βάθει φλεβικής θρόμβωσης και πνευμονικής εμβολής.
Πώς λαμβάνονται τα κουμαρινικά αντιπηκτικά; Η δοσολογία των κουμαρινικών αντιπηκτικών καθορίζεται από την πάθηση,είναι εξατομικευμένη (ιδιαίτερη για κάθε ασθενή) και υπό την αυστηρή ρύθμιση του αρμόδιου ιατρού ανάλογα με τα αποτελέσματα του εργαστηριακού ελέγχου (προσδιορισμός INR). Είναι σημαντικό κατά την έναρξη της θεραπείας το INR να μετράται κάθε 2η-3η μέρα μέχρι να σταθεροποιηθεί το αντιπηκτικό αποτέλεσμα και κατόπιν σε μακρότερα χρονικά διαστήματα ανάλογα με την ανταπόκριση του INR. Ανεπιθύμητα συμβάματα για τον ασθενή που λαμβάνει κουμαρινικά αντιπηκτικά είναι η αιμορραγία (παράταση INR πέρα του θεραπευτικού στόχου) και η εμφάνιση θρομβωτικών επεισοδίων (χαμηλότερο από το επιδιωκόμενο INR).Συμπτώματα όπως,εκχυμώσεις στο δέρμα χωρίς να έχει προηγηθεί κάκωση, αυτόματη αιμορραγία (ρινορραγία,ουλορραγία), εμφάνιση αίματος στα ούρα ή στα κόπρανα,παρατεταμένη έμμηνος ρύση στις γυναίκες,παρατεταμένη αιμορραγία μετά από τραυματισμό, χρήζουν άμεσης ιατρικής εκτίμησης. Δεν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη ώρα που θα πρέπει να λαμβάνει κανείς το αντιπηκτικό.Αυτό που είναι σημαντικό όμως,είναι να λαμβάνεται την ίδια ώρα κάθε μέρα,μία φορά την ημέρα.
Διατροφή – Αλκοόλ – Κάπνισμα: Ένας από τους βασικότερους παράγοντες που μπορεί να επηρεάσει τη δράση των κουμαρινικών αντιπηκτικών είναι η μεγάλη πρόσληψη βιταμίνης Κ από την τροφή, μιας και η δράση των φαρμάκων αυτών και της συγκεκριμένης βιταμίνης είναι ανταγωνιστικές.Η λήψη τροφών πλούσιων σε βιταμίνη Κ μπορεί να περιορίσει το αντιπηκτικό αποτέλεσμα του φαρμάκου (πτώση του INR).
Το διαιτολόγιο πρέπει να είναι ισορροπημένο ως προς την πρόσληψη τροφών πλούσιων σε βιταμίνη αποφεύγωντας : -Συκώτι βοδινού και χοιρινού -Πράσινα φυλλώδη λαχανικά (αντίδια,βλίτα,σπανάκι,μαρούλι), τριφύλλι, σπαράγγια, μπρόκολο, κουνουπίδι, λαχανάκια Βρυξελλών, πατζάρια, γογγύλια, λάχανο, φασολάκια, μπάμιες, κολοκυθάκια, ντομάτες, μαϊντανό, κάρδαμο – Κρόκο αυγών – Γάλα και γιαούρτι – Μέλι – Σόγια και παράγωγα αυτής (πχ σογιέλαιο) – Χυμοί των προαναφερθέντων λαχανικών – Αναψυκτικά τύπου cola – Καφέ – Πράσινο τσάι – Σοκολάτα – Σκευάσματα που περιέχουν συνένζυμο Q10. Προτείνεται δίαιτα με συνετή περιεκτικότητα βιταμίνης Κ περίπου 70-140 mg/ημέρα και αποφυγή πολυβιταμινούχων σκευασμάτων.Σε κάθε περίπτωση όμως δε χρειάζεται να αλλάξουν οι διατροφικές συνήθειες του ασθενούς που είναι καλά ρυθμισμένος και το INR του βρίσκεται σε αποδεκτή για την περίπτωσή του επίπεδα. Μεγάλη προσοχή απαιτείται στην κατανάλωση αλκοόλ (μεταβολίζεται στο ήπαρ όπως και τα αντιπηκτικά φάρμακα). Συγκεκριμένα η οξεία μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ μειώνει το μεταβολισμό του σκευάσματος και αυξάνει το INR,ενώ η χρόνια κατανάλωση αυξάνει το μεταβολισμό και μειώνει το INR.Επιτρέπεται η μέτρια και όχι καθημερινή χρήση αυτού (2 περίπου ποτήρια) και κατά τη διάρκεια των γευμάτων (π.χ. 340gr κρασιού ή 1000gr μπύρας). Τέλος ο καπνός είναι πλούσιος σε βιταμίνη Κ, ανταγωνίζονται τη δράση των αντιπηκτικών φαρμάκων και συνεπώς το κάπνισμα δεν επιτρέπεται (γεγονός αυτονόητο ούτως ή άλλως λόγω της φύσης των νοσημάτων).
Αλληλεπίδραση με άλλα φάρμακα: Ορισμένα φάρμακα επηρεάζουν αυξάνοντας ή μειώνοντας τη δράση των αντιπηκτικών και για το λόγο αυτό η χρήση τους προϋποθέτει προηγούμενη συνεννόηση με το θεράποντα ιατρό. Φάρμακα που προκαλούν παράταση του INR,ενισχύουν δηλαδή την αντιπηκτική δράση του φαρμάκου είναι τα ακόλουθα: – Salospir – Αναλγητικά (ασπιρίνη, egicalm) – Αντιφλεγμονώδη (indocid, naprosyn, feldene, voltaren, niflamol, brufen, ponstan) – Αντιβιοτικά (bactrimel, septrin, ciproxin, flagyl, dactarin, mandocef, mefoxil, zinacef) – Φάρμακα που μειώνουν τη χοληστερόλη – Φάρμακα που λαμβάνονται από το στόμα για το διαβήτη (rastinon,diabinese) – Αντικαταθλιπτικά φάρμακα (saroten,notrilen,largactil,chlotimipramine) – Φάρμακα που μειώνουν το ουρικό οξύ (zyloric) – Αντιαρρυθμικά φάρμακα (angoron, κινιδίνη) – Φάρμακα κατά του έλκους (tagamet, losec) Φάρμακα που προκαλούν βράχυνση του INR, δηλαδή ανταγωνίζονται τη δράση των από το στόμα αντιπηκτικών είναι : – Υπνωτικά και βαρβιτουρικά (gardenal, tegretol) – Άλλα (rifadin, haloperidol, questran) Άλλοι παράγοντες αποσταθεροποίησης του INR αποτελούν επιπρόσθετα η αφυδάτωση, οι διάρροιες, οι έμετοι, ο πυρετός καθώς και οι λοιμώξεις.